Hof van Maandag
Onlangs heb ik een inspirerend open huis bezocht: het ‘Hof van Maandag”. Een in opdracht van de familie Maandag gebouwd ‘biobased’ woonhuis in Oegstgeest.
foto van de woning kort na de bouw, bron: Ssse | OvO associates, architects
[spacer size=’5px’ mobile=’5px’]
wat is biobased bouwen?
Er is geen officiële definitie voor biobased bouwen. Het is bouwen gebaseerd op de natuur. Dit komt terug in de toepassing van hernieuwbare materialen, zoals hout, of door te bouwen volgens principes die in de natuur voorkomen, zoals een termietenheuvel met een perfecte oriëntatie en klimaatregeling.
termietenheuvel: een prachtig voorbeeld van een klimaatsysteem in de natuur
[spacer size=’5px’ mobile=’5px’]
wat maakt het Hof van Maandag biobased?
Opvallend aan de woning is dat als voornaamste bouwmateriaal hout is gebruikt. De constructie van de wanden en het dak, de kozijnen, de isolatie en de gevel zijn allemaal gemaakt van hout.
kas aan de achterkant van de woning, met houten kozijnen
[spacer size=’5px’ mobile=’5px’]
massieve houtbouw
De draagconstructie van de woning is volledig opgebouwd uit massieve houten elementen. Deze zijn in een fabriek in Duitsland gemaakt. Een element is opgebouwd uit kruislings verlijmde latten, waardoor er een heel stabiel en vormvast element ontstaat. De gehele constructie van het huis is op een vrachtwagen aangeleverd. Daarna zijn de elementen met een kraan op hun plaats getild, verankerd met bouten en met houtschroeven aan elkaar gekoppeld.
voorbeeld van massieve houtbouw, bron: Novatop
[spacer size=’5px’ mobile=’5px’]
Naast de snelle bouwtijd heeft deze constructie als voordeel dat het drie keer zo licht is als een constructie van beton of steen. Minder gewicht betekent een lichtere fundering en minder transportkosten. De elementen kunnen bovendien heel nauwkeurig gemaakt worden. Dat moet ook wel want je hoeft de wanden niet meer af te werken aan de binnenkant. Bij de toepassing van bijvoorbeeld beton worden er flinke marges aangehouden om de elementen te kunnen stellen. Die marges moeten altijd weer worden dichtgezet, vaak met materialen die niet erg milieuvriendelijk zijn, zoals PUR-schuim. De houten elementen dienen dus zowel als constructie en als afwerking. Een belangrijke positieve eigenschap van hout is dat het vocht opneemt.
Door te leven (bijv. ademen, koken en douchen) ontstaat er vocht in een woning. Hout zorgt ervoor dat de luchtvochtigheid in een woning in balans blijft. Ook neemt het warmte op, waardoor de wanden nooit koud aanvoelen.
de binnenkant van de woning, met een lichte entreehal en de trap naar boven
[spacer size=’5px’ mobile=’5px’]
houten isolatie
Op de houten constructie is houtvezel isolatie aangebracht. Dit zorgt voor goede isolatie in de winter en houdt in de zomer de warmte juist buiten. Door zijn massa en structuur houdt het houtvezel isolatiemateriaal de warmte lang vast, zodat het in de zomer niet de woning intrekt, of in de winter naar buiten gaat. Eigenschappen die de in de conventionele bouw vaak toegepaste steenwol- en glaswolisolatie niet hebben.
houtvezelisolatie van Gutex
[spacer size=’5px’ mobile=’5px’]
houten gevel
Ook opvallend is het houtgebruik aan de buitenkant van de woning. Zowel de kozijnen als de houten planken op de gevel zijn gemaakt van verduurzaamd naaldhout. Het verduurzamen gebeurt door de stoffen die zorgen voor het zwellen en krimpen van het hout en die schimmels aantrekken te vervangen door azijnzuur. De stabiliteit en de duurzaamheid van het hout neemt hierdoor enorm toe. Het azijnzuur dat als restproduct na het proces overblijft, wordt gebruikt in de levensmiddelenindustrie.
Doordat het gemodificeerde hout ontzettend stabiel is, kan je het zonder marges (voor het uitzetten van hout) op de gevel aanbrengen. Door de hoge duurzaamheid van het hout heeft het bijna geen onderhoud nodig. Het hout kan onafgewerkt worden aangebracht, maar ook worden behandeld met een transparante coating om het niet te veel te laten verweren.
houten gevel kort na de bouw, bron: Ssse | OvO associates, architects
de grijs gekleurde gevel na een aantal jaren, waarbij het hout zonder marges is aangebracht
duurzame maatregelen
Naast het veelvuldige gebruik van hout heeft de woning een warmtepomp die zorgt voor de warmwatervoorziening van de vloerverwarming en zonnepanelen voor de opwekking van stroom.
ga het ervaren!
Leuk al die techniek en positieve eigenschappen, maar wat betekent dat nou voor het woongenot? Dat kan je alleen ervaren als je een keer een woning bezoekt die ‘biobased’ is gebouwd.
Ik heb in deze blog geprobeerd je een idee te geven van wat biobased bouwen kan zijn aan de hand van de woning van de familie Maandag, maar ik kan niet alles onder woorden brengen. Sommige dingen moet je voelen, met al je zintuigen. Het voelt gewoon goed een biobased huis.
Wil je dat ook eens ervaren, dan heb je geluk. Op 7 en 14 november 2015 is de Nationale Duurzame Huizenroute. De ideale kans dit soort bijzondere woningen te bezoeken. Kijk op de website duurzamehuizenroute.nl of er bij jouw in de buurt een mooie woning staat die je kan bezoeken. Ik kan het van harte aanbevelen!
dank
Dank aan de familie Maandag en de architect Pierre Jennen voor hun uitgebreide toelichting en enthousiaste verhalen. Zeer inspirerend!
De ‘open huis’ rondleidingen worden georganiseerd door Rap Leiden.
[spacer size=’5px’ mobile=’5px’]
tuin rondom de woning