aandachtspunten

Buitenwanden die zijn afgewerkt met een houten gevelbekleding. In mijn projecten ben ik er steeds vaker mee bezig. Om goede oplossingen voor de houten projecten te bedenken kijk ik veel rond om te zien hoe anderen dat hebben gedaan en wat ik daar van kan leren. Een houten gevel bouwen is in principe niet moeilijk, mits je die principes kent en goed toepast.
Belangrijk aandachtspunt is de bevestiging van de houten delen, daarbij spelen drie zaken een rol:

1. het regelwerk (de latten waar de geveldelen op worden bevestigd)
2. de bevestigingsmiddelen (nagels en schroeven)
3. de afstand tussen de geveldelen

In dit bericht beschrijf ik de aandachtspunten aan de hand van projecten die ik tegen ben gekomen. Wat ging er goed en wat kan er beter.
Voordat ik die drie punten onder de loep neem, wil ik de algemene term geveldelen uitleggen. Er bestaan vele soorten houten profielen in allerlei afmetingen, waarbij ieder profiel weer zijn eigen naam heeft. De profielen die je het meeste tegenkomt zijn:
rechthoekige deel (plank), schaaldeel, vellingschroot, rhombus profiel, rabatdelen (Zweeds rabat, halfhouts rabat), bevelsiding, channelsiding, en blokprofiel.
In onderstaande tekening zie je de verschillende profielen. Een schaaldeel is niet getekend, dat is een plank waar de schors van de boom nog aan zit. Een blokprofiel is niet te verwarren met een blokhutprofiel. Dat is een soort schroot met messing en groef, maar dan dikker.

veel voorkomende houten gevelprofielen

1. het regelwerk

Geveldelen worden op houten latten bevestigd. Dit wordt regelwerk genoemd.

Links: regelwerk van verticale latten bij horizontale gevelbekleding. Rechts: dubbel regelwerk bij verticale gevelbekleding, om ventilatie achter de gevelbekleding mogelijk te maken.

De latten van het regelwerk moeten voldoende dik en breed zijn, en lang meegaan. De dikte van de latten bepaalt de diepte van de spouw tussen de achterconstructie en de geveldelen. Vocht achter de geveldelen moet via de spouw goed afgevoerd kunnen worden. Ophoping van vocht kan tot verrotten van het hout leiden. Voor het bevestigen van 2 geveldelen is een voldoende brede regel van belang.

De latten zitten heel dicht op elkaar, waarschijnlijk om beide latten aan de smalle regel erachter te kunnen bevestigen. De witte stippellijnen geven de regel aan, helaas zit de rechter nagel er net naast.

Het gebruik van regelwerk op de hoeken is ook aan te raden. De latten op de foto zijn met nagels aan elkaar bevestigd. De kans op scheuren van het hout is hierbij groot en er is geen ruimte gelaten tussen de latten, waardoor ophoping van vocht houtrot kan veroorzaken.

2. de bevestigingsmiddelen

Voor het bevestigen van houten geveldelen moeten roestvaststalen ringnagels of schroeven (lenskop, bolkop) worden gebruikt. Nagels en schroeven van een andere metaalsoort kunnen zwarte strepen op het hout veroorzaken.

Hier zijn nieten gebruikt zonder dat die roestvast zijn, waardoor er zwarte strepen op de gevel zijn ontstaan. Ziet er een beetje triest uit vind ik.

De kop van de linker nagel ligt mooi op het hout, de rechter nagel is te diep in het hout geslagen. Hout is niet overal even hard, waardoor er bij het bevestigen constant gecontroleerd moet worden of de nagels niet te diep in het hout gaan.

Het gebruik van nieten of T-nagels is zeker af te raden. Die bieden onvoldoende grip en stevigheid. Bij het aanbrengen van de nagels of schroeven moeten de koppen op het houtoppervlak blijven liggen. Als ze dieper het hout in worden geslagen dan beschadigt het hout. Dit kan houtaantasting en vervuiling van het hout veroorzaken. Een ander belangrijk aandachspunt bij het bevestigen is de afstand van de nagel of schroef tot het uiteinde van het geveldeel. Als je de nagel of schroef te dicht op de rand aanbrengt, dan kan het hout gaan scheuren. Harde houtsoorten en verduurzaamd hout kunnen het beste voorgeboord worden.

De nagels zijn keurig aangebracht, de potloodstreep is nog te zien. 1 nagel per lat was overigens voldoende geweest, aangezien de latten smaller zijn dan 12 cm

bij de middelste lat zijn ze een nagel vergeten waardoor de lat gaat wijken

Plaats van de nagels of schroeven.

Het Zweeds rabat is met nieten aangebracht. De nieten bieden onvoldoende houvast voor het relatief zachte hout, waardoor de delen krom trekken.

De delen trekken zo krom dat ze voor de koplatten uitsteken. Er is overigens ook onvoldoende ruimte tussen de delen aangehouden.

3. afstand tussen de geveldelen

Hout werkt, dat wil zeggen dat het onder invloed van vocht kan zwellen, en door zonnewarmte kan krimpen. Het hout moet voldoende ruimte hebben om te kunnen zwellen en krimpen. Daarom moet er tussen de geveldelen 7 – 10 mm ruimte worden gehouden. Ook moeten de delen vrijgehouden worden van aansluitende constructieonderdelen.

Afstand tussen de geveldelen en tussen aansluitende constructieonderdelen

Aan de onderzijde van de gevel moet er ruimte worden gehouden tussen de grond (maaiveld) en de onderkant van de houten delen. Het is raadzaam om een afstand van minimaal 30 cm aan te houden. Het hout blijft dan vrij van opspattend vocht. Op de foto kan je zien dat daar geen rekening mee is gehouden. Door het optrekkende en opspattende vocht is de onderzijde groen geworden. Als je de houten delen minimaal 30 cm vanaf de grond bevestigt, dan ontstaat er een rand aan de onderkant van de gevel. Architecten vinden dat vaak niet mooi.

De houten latten lopen door tot vlak boven de grond. Door opspattend vocht en vuil is er een groene aanslag ontstaan.

Voor deze gevel zou een strook van houten latten met een hoogte van ongeveer 50 cm een oplossing kunnen zijn. Als dat hout niet mooi of goed meer is, hoef je alleen de onderste strook latten te vervangen.

Een strook latten toepassen die makkelijk vervangbaar is, of een afstand van de latten tot de grond aanhouden.

eigen werk

Binnenkort start de bouw van mijn ontwerp voor een houten aanbouw met een gevelbekleding van houten latten en later dit jaar de bouw van een houten bijgebouw. Na alle theorie en lessen uit de praktijk ben ik benieuwd of ik als bouwbegeleider samen met de aannemer de principes (wel) goed kan toepassen.

Heb je vragen over het toepassen van houten gevelbekleding of wil je je ervaring met een houten gevelbekleding delen?
Laat je reactie s.v.p. achter in het commentaarveld.

Houten aanbouw met een open gevelbekleding van houten latten.

Houten schuur met een gevelbekleding van horizontale houten delen.